Chitchat περί Γρήγορης Μόδας

Γρήγορη Μόδα, ή αλλιώς Fast Fashion, ονομάζεται η φθηνή, trendy και… γρήγορη μόδα που «εμφανίζεται και εξαφανίζεται» από την αγορά σε γρήγορους ρυθμούς. Είναι η λύση για τους καταναλωτές που θέλουν high fashion ρούχα σε χαμηλές τιμές. Τα ρούχα γρήγορης μόδας είναι κυρίως αντιγραφές μεγάλων οίκων ή/και μικρών ανεξάρτητων σχεδιαστών, με προσιτές τιμές για τον μέσο καταναλωτή, με υφάσματα, συνήθως, χαμηλής ποιότητας. 

Τα τελευταία χρόνια έχει ανοίξει μια μεγάλη συζήτηση γύρω από τη μόδα, με τις εταιρείες fast fashion να βρίσκονται στο επίκεντρο και να έχουν δαιμονοποιηθεί. Δικαίως ή όχι;

Μια συνηθισμένη τακτική των εταιρειών fast fashion είναι η αντικατάσταση ρούχων που είναι προς πώληση με νέες κολεξιόν σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα. Με αυτόν τον τρόπο τα πρώτα γίνονται στα μάτια του καταναλωτή ξεπερασμένα και εκτός μόδας, και του δημιουργούν την ανάγκη για αγορά των νέων τάσεων. Αυτό οδήγησε στην δημιουργία 52 μικρό-εποχών στην βιομηχανία της μόδας, αντί για τις δύο επικρατέστερες εποχές ως τώρα (A/W και S/S).  Οκτώ δισεκατομμύρια καινούργια κομμάτια αγοράζονται κάθε χρόνο, 400% περισσότερα από αυτά που καταναλώνονταν την δεκαετία του ’90. (Slow Fashion Global, 2021)

Δεν είναι ασυνήθιστο όταν οι αγοραστές βαρεθούν τα ρούχα τους να τα πετάνε στα σκουπίδια. Εξαιτίας των συνθετικών ινών (πολυεστέρας, νάιλον, ακρυλικό), τα ρούχα αυτά αργούν να διασπαστούν στην φύση, με αποτέλεσμα κάθε εβδομάδα να καταλήγουν 15 εκατομμύρια χρησιμοποιημένα ρούχα στην Γκάνα από την Ευρώπη, την Αμερική και την Κίνα. Μέσα σε αυτά, τα κομμάτια της γρήγορης μόδας είναι το μεγαλύτερο ποσοστό. Το 40% των ρούχων αυτών δεν αξιοποιείται και πετιέται σε χωματερές, δημιουργώντας έναν περιβαλλοντικό εφιάλτη. (Independent UK, 2021)

Πέρα από αυτά, η βιομηχανία της μόδας είναι υπεύθυνη για υψηλές εκπομπές του διοξειδίου του άνθρακα, παραγωγή λυμάτων και μεγάλων ποσοτήτων αποβλήτων και μόλυνση των νερών. Θεωρείται η δεύτερη «πιο μολυσματική βιομηχανία» για το περιβάλλον, με μόνη πάνω από αυτή την βιομηχανία του πετρελαίου.

Κι επειδή η καταστροφή του περιβάλλοντος δεν είναι αρκετή, ας μιλήσουμε και για τις εργασιακές συνθήκες. Εταιρείες fast fashion εκμεταλλεύονται χώρες με ελαστική νομοθεσία και χαμηλούς μισθούς, για εργάτες που δουλεύουν 14-16 ώρες την ημέρα, κάθε μέρα, με κάποιους να τελειώνουν την δουλειά στις 3 το βράδυ και να επιστρέφουν πίσω στις 7 το πρωί. Είναι κακοπληρωμένοι, χωρίς εργασιακά δικαιώματα, δέχονται κακοποίηση και αντιμετωπίζουν έκθεση σε επικίνδυνα χημικά. Από το 1990, πάνω από 400 εργάτες έχουν πεθάνει, ενώ πολλοί περισσότεροι έχουν τραυματιστεί σε 50 σημαντικές φωτιές σε εργοστάσια.  

Το 80% της παραγωγής ενδυμάτων γίνεται από γυναίκες ηλικίας 18-24 ετών. Έρευνα του US Department of Labor (Earth.org, 2024) αποκάλυψε επίσης περιπτώσεις καταναγκαστικής παιδικής εργασίας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα παραβίασης ανθρωπίνων δικαιωμάτων είναι τα μηνύματα «βοήθειας» που εργαζόμενοι ράβουν στα ταμπελάκια των ρούχων, προσπαθώντας να αφυπνίσουν τους καταναλωτές.

Μέσα από συζητήσεις παρατήρησα ότι όλα αυτά δεν είναι μια πραγματικότητα που όλοι μας λίγο-πολύ γνωρίζουμε και αναρωτήθηκα πώς γίνεται να καταναλώνουμε μ’ αυτόν τον τρόπο; Μήπως ήρθε ο καιρός να να γίνουμε καταναλωτές με συνείδηση και να καταλάβουμε ότι οι ανεξέλεγκτες αγορές που κάνουμε έχουν επιρροή; Επιρροή όχι μόνο στο περιβάλλον, αλλά και στις ανθρώπινες ζωές και στο βιοτικό επίπεδο των συνανθρώπων μας. Εναλλακτικές για μια βιώσιμη μόδα υπάρχουν. Εμείς είμαστε έτοιμοι να τις ακολουθήσουμε; 

Artwork: Στέλλα Παραστατίδου