[...] “Μια ταινία για τον Έρωτα” [...]

Σκέψεις με αφορμή την ημέρα του Εορτασμού της “ Τέλειας Ετερόφυλης Αγάπης” *

Σήμερα, στο λεγόμενο Δυτικό Κόσμο και τους δορυφόρους του, αναμένεται να τελεστεί σε μεγάλο βαθμό η αποθέωση της “Ετερόφυλης Αγάπης” και η ρομαντικοποίηση της σύνδεσης των δύο φύλων. Εμείς εδώ βέβαια, θα ταχθούμε με αυτούς που δεν ενστερνίζονται μόνο αυτή την οπτική για τον Έρωτα και την Έλξη. Μια περιήγηση στις εκάστοτε πτυχές της πραγματικότητας μόνο καλό θα κάνει . Θα απεγκλωβίσει ενίοτε όσους νιώθουν άβολα που δεν έχουν βρει ακόμα το “άλλο τους μισό” (sic)  και όσους δεν αντέχουν άλλο τα κλισέ περί αγάπης,φλερτ,έρωτα και αφοσίωσης [1].

Συνέβη κάποτε, όχι πριν από πολύ καιρό. Μια τυπική συζήτηση μετά από προβολή ταινίας παρουσία του σκηνοθέτη της οδεύει προς το τέλος της. Είναι κάπως άνευρη . Η ταινία προφανώς δεν συγκίνησε, ούτε ενθουσίασε πολλούς, παρά το αισθητικό της ατού ( κατά τον δημιουργό της πάντοτε). Ξαφνικά θα ακουστεί μια ενδιαφέρουσα ερώτηση. “Γιατί κάνατε την συγκεκριμένη ταινία ;”. Ο δημιουργός κοντοστέκεται να απαντήσει. Αναλύει την θεματική και από που την εμπνεύστηκε. Καθώς ρέει ο λόγος του , θα αποφανθεί με σιγουριά. “ Είναι μια ταινία για τον ΕΡΩΤΑ”. Ναι , η ταινία αποτυπώνει τη σχέση ενός ζευγαριού. Είναι μια φουτουριστική , δυστοπική εκδοχή του αρχαίου μύθου του Ορφέα και της Ευρυδίκης. Δύσκολα η δραματουργία εστιάζει κάπου αλλού πέρα από θέματα όπως η ΖΩΗ , ο ΘΑΝΑΤΟΣ και ο ΕΡΩΤΑΣ. “ Είναι μια ταινία για τον ΕΡΩΤΑ , διότι ο ΕΡΩΤΑΣ δεν είναι η εκδοχή αυτής της κατάστασης που εξευτελίζεται σήμερα”. Η κατάσταση ξεφεύγει. Ο σκηνοθέτης αναφέρεται προφανώς στο κίνημα του #Metoo και με απόλυτη σιγουριά ξεκαθαρίζει . “ Δεν γίνεται  να είναι αληθινές όλες αυτές οι κατηγορίες από τη στιγμή που σχεδόν όλοι οι παραγωγοί του Hollywood είναι gay. “ Πρόκειται για σκευωρία  , για εξόντωση ενός ταλαντούχου ανθρώπου του χώρου ( σ.σ. Harvey Weinstein ) “ . Ευτυχώς για τους υπόλοιπους, με την ίδια σιγουριά αποφασίζει να διακόψει τον ειρμό του και η συζήτηση επιτέλους ολοκληρώνεται.

Λίγους μήνες πριν από το παραπάνω συμβάν, επίσης σκηνοθέτης και συγχρόνως πολύ δημοφιλής ηθοποιός απολαμβάνει τη δεύτερη νιότη του. Η ταινία του που παρουσιάζεται δεν αξιολογήθηκε “όπως της άξιζε” στην εποχή της. Τότε όλοι ήθελαν να κάνουν μια ταινία με κοινωνική χροιά. Εκείνος προτίμησε κάτι πιο ανάλαφρο και να πειραματιστεί με τα αγαπημένα του κινηματογραφικά είδη. Μια ατμοσφαιρική περιπλάνηση στο τότε “ όμορφο” κέντρο της πρωτεύουσας και η εστίαση στη γνωριμία δύο διαφορετικών ανθρώπων, του δίνει την ευκαιρία να συγκινήσει και να έρθει σε επαφή με νέους ανθρώπους. Απολαμβάνει το φλερτ και το παιχνίδι (και καλά κάνει!) προς δική του τέρψη. Σε συζήτηση στενού κύκλου θα αποφανθεί και αυτός “ Οι γυναίκες έχουν αλλάξει ΠΟΛΥ“ .

Πολλά ερωτηματικά και προβληματισμοί δημιουργούνται από τις δηλώσεις των δύο συναδέλφων. Ο δημόσιος διάλογος απεχθάνεται βέβαια τέτοιου είδους επιφανειακές προσεγγίσεις. Ειδικά σε τόσο λεπτά ζητήματα. Κάποιος θα υποστήριζε , με ένα “ Ok Boomers !” θα ξεμπερδεύαμε. Τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά. Οι δυο τους είναι εκπρόσωποι της γενιάς Χ, με παραστάσεις στο εξωτερικό και πιθανότατα έζησαν τον ερωτισμό στην εξωραισμένη για πολλούς δεκαετία του ‘90. “Τότε που υπήρχαν άντρες που κυνηγούσαν και γυναίκες που δεν είχαν απαιτήσεις”. 

Για τον δεύτερο ,ας του ξεκαθαρίσουμε πως  είναι απολύτως φυσικό και επακόλουθο οι έμφυλοι ρόλοι να αλλάζουν , ακόμα και με την πατριαρχία για τα καλά επικρατούσα. Τι ακριβώς είναι αυτό όμως που τον προβληματίζει σε αυτήν την αλλαγή; Σε άλλο κείμενο η ύπαρξη αυτού του προβληματισμού αποτυπώνεται πολύ εύστοχα και ξεκάθαρα. Όσους τους ταλαιπωρεί αυτός ο προβληματισμός , φοβούνται μην χάσουν “... προνόμια , προνόμια, προνόμια “[2].

Όσον αφορά τον πρώτο, που δεν είναι και τόσο δημοφιλής , θα τον χαρακτηρίζαμε επιεικώς ψεύτη και θρασύδειλο. Είναι αδιανόητο να τοποθετείσαι με τέτοιες ανακρίβειες και να κλείνεις έτσι απότομα την κουβέντα. Αναρωτιέμαι αν έχει αναλογιστεί τα τραύματα που μπορεί να προκαλέσουν κάποιες συμπεριφορές. Από τις πιο αθώες μέχρι τις πιο κραυγαλέες και καταδικάσιμες. Μισογυνισμός δεν είναι μόνο η “Κουλτούρα του Βιασμού” και τα ξεδιάντροπα εξώφυλλα των κίτρινων φυλλάδων που παρουσιάζουν τις γυναικοκτονίες είτε ως “οικογενειακά” ή “ερωτικά δράματα”. Είναι ακόμα και το σχόλιο ενός εκλεπτυσμένου μουσικά, ραδιοφωνικού παραγωγού και μελετητή της  μουσικής ποπ κουλτούρας σε ραδιόφωνο που ανήκει σε κόμμα της “Ριζοσπαστικής Αριστεράς”: “ H Rihanna παρ’ότι έχει ταλέντο , είναι ανάγκη να συμπεριφέρεται σαν τσόλι ;“ [3].

Το πιο υποκριτικό του όλου διακυβεύματος της ισότητας είναι το πως αντιμετωπίζουν το #Metoo οι αρνητές του. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η περίπτωση της Catherine Deneuve. Πιστεύει πως η αστυνόμευσης της “αγαρμποσύνης” θα οδηγήσει στην καταστροφή του ερωτισμού. Δεν γνωρίζουμε βέβαια κανέναν που να απολαμβάνει το catcalling, ούτε  αν σε περίπτωση που κάποιος ήθελε να απλώσει λίγο παραπάνω το χεράκι του στη συγκεκριμένη ντίβα του σινεμά , αν ο μπράβος της θα ενδιαφερόταν και τόσο για το μέλλον του ερωτισμού. Πιθανώς η συγκεκριμένη γυναίκα βαδίζει την τρίτη ηλικία και έχει την ανάγκη με κάποια κοπλιμέντα παραπάνω να νιώθει ακόμα θελκτική. Δε μας απασχολεί, βέβαια, τι έχει στο μυαλό της η Deneuve και η κάθε Deneuve. Το ζήτημα είναι η χαμέρπεια που εκφράζεται μέσω της εναντίωσής της. Διότι για κάποια ζητήματα δεν υπάρχει η άλλη άποψη. Δεν μπορεί ο κάθε μη ειδικός να έχει άποψη για το πότε θα νιώθει να παρενοχλείται κάποιος, πώς ορίζει μια γυναίκα την γονιμότητα ή τη σεξουαλικότητάς της ή για το αν υπάρχει κλιματική αλλαγή. Τα ζητήματα αυτά η ανθρωπότητα τα έχει ξεκαθαρίσει προ πολλού.

Η Ηθοποιός Catherine Deneuve

Ξεφεύγοντας από τους εκπροσώπους του “καλλιτεχνικού σινεμά” (sic) και κάνοντας μια περιήγηση στην διαδικτυακή πλατφόρμα του Netflix, ίσως δούμε μια πιο ώριμη οπτική στα συγκεκριμένα ζητημάτα. Το “Sex Education“ είναι μια σειρά που δεν διεκδικεί δάφνες πρωτοτυπίας ούτε στην εκτέλεση  ούτε στην δραματουργία. Είναι σαφές το homage στα teen movies του John Hughes και προφανή τα συμβατικά σεναριακά εργαλεία που χρησιμοποιεί. 

Η θεματολογία του, αντιθέτως και διάθεση του να μιλήσει ανοιχτά για τα περί έρωτος και σεξουαλικότητας το καθιστούν ξεχωριστό. Στην πραγματικότητα βέβαια τα σεξουαλικά τραύματα και οι διαταραχές δεν λύνονται από την μια στιγμή στην άλλη με μαγικές συμβουλές. Κάποια μπορεί να πάρουν χρόνια, ακόμα και δεκαετίες ψυχοθεραπείας. Η παρότρυνση για αυτοκριτική και αποτροπή συμπεριφορών που προξενούν τέτοιες διαταραχές, είναι που καθιστούν την παρουσία της συγκεκριμένης σειράς στην ποπ κουλτουρα αναγκαία.

Χαρακτηριστικά, στον δεύτερο κύκλο της σειράς, ο χαρακτήρας της Aimee Gibbs βιάζεται σε λεωφορείο. Ένας αρχικά συμπαθής άγνωστος, που ανταποκρίνεται στο χαμόγελό του, αυνανίζεται την ώρα της διαδρομής και εκσπερματώνει στο παντελόνι της. Η ίδια, παρ’ότι αργεί να αντιληφθεί τη σοβαρότητα της κατάστασης, βιώνει συνεχώς το βιασμό της και εγκλωβίζεται σεξουαλικά.Θα καταφέρει να ξανανέβει στο λεωφορείο αφού συζητήσει και αναλύσει το θέμα με άλλες γυναίκες. Όλες με κάποιον τρόπο έχουν βιώσει παρενόχληση, με κάποιες πληγές να παραμένουν ανεπούλωτες. Και στην τελική “It’s a just a stupid bus”.

Στιγμή από το Sex Education που η Aimee ξεπερνά το φόβο της και ανεβαίνει πάλι σε λεωφορείο

Η αποτύπωση αυτή δεν διαφέρει πολύ από την πραγματικότητα. Αφορμή για την απόδοσή του στη σειρά αποτέλεσαν διάφορα παρόμοια περιστατικά που είχαν συμβεί στην δημιουργό της σειράς. [4] Στη χώρα μας, λίγους μήνες πριν κυκλοφορήσουν τα επεισόδια της σειράς που ειπώθηκαν παραπάνω, παραπλήσια σεξουαλική επίθεση συνέβη σε πανεπιστημιακή βιβλιοθήκη. Το πιο χυδαίο που μπορούσε να συμβεί για το ίδιο το θύμα, είναι η διακωμώδηση του περιστατικού από εκπομπή της ιδιωτικής τηλεόρασης. Στο θύμα δεν ζητήθηκε ούτε συγγνώμη, ούτε κάποια σοβαρή ποινή επιδόθηκε στους συντελεστές της εκπομπής. Δεν γνωρίζουμε αν χρειάζεται να δουν τη σειρά για να αντιληφθούν το μέγεθος του σφάλματός τους. Το σίγουρο είναι ότι αν ζούσαν σε άλλη χώρα , θα είχαν εξαφανιστεί δικαίως από την δημόσια σφαίρα. 

Από τη στιγμή που δεν υπάρχει ισότητα, δεν νοείται να υπάρχει και η αγάπη που ευαγγελίζεται η ημέρα του “Αγίου Βαλεντίνου”. Στην χώρα που ακόμα εν έτει 2020 αμφισβητείται αν θα πρέπει να μπει στο εκπαιδευτικό σύστημα η σεξουαλική αγωγή (έστω και με την προαναγγελόμενη μορφή του “Φρίξου”) χρειαζόμαστε περισσότερα “La Tesis”[5] και λιγότερους σκηνοθέτες που σπεύδουν να ξεπλύνουν βιαστές. Οι συγκεκριμένοι “δημιουργοί” (sic) οφείλουν να ξεκαθαρίσουν πρώτα στο μυαλό τους τι είναι ο έρωτας, και μετά να προβούν να κάνουν ταινία για αυτόν .

Το “La Tesis” στην Νέα Υόρκη , την ώρα που ο Harvey Weinstein δικάζεται

Η ελληνική εκδοχή του “La Tesis” , έξω από το Ελληνικό Κοινοβούλιο . Δεκέμβριος 2019.

Υ.Γ.:  Παρά να μας αναλύσει τις απόψεις του “περί έρωτος”, ήταν προτιμότερο να είχε μείνει στην δήλωση πως ο Kubrick “Ήταν ένας απλός βιντεοκλιπάς”.(Ναι! Όντως συνέβη!)

Artwork:Κωστας Μαρθόγλου

*  Στο κείμενο αναφέρονται πραγματικά γεγονότα και συζητήσεις. Περιέχει SPOILERS επίσης για σειρά διάσημης διαδικτυακής πλατφόρμας (Sex Education).

[1] Βλέπε : “η αγάπη κρατάει για πάντα, όλα τα μπορεί κ.ο.κ.

[2] από το “Μιλώντας για άντρες”, Σπύρος Παπαδόπουλος (το βυτίο) ,περιοδικό yusra #4

[3] Σχόλιο του Μάκη Μηλάτου , στην εκπομπή του “Η πόλη στο Κόκκινο” , στο Κόκκινο 105,5 (2015)

[4]  https://www.youtube.com/watch?v=Xr1Fz7a0OO4

[5] Περφόρμανς διαμαρτυρίας ενάντια στην Κουλτούρα του Βιασμού. Προέρχεται από τη Χιλή.