The mixtape : Kendrick Lamar
Στον ελεύθερό μου χρόνο πάντα προσπαθούσα να ακούω διάφορα είδη μουσικής. Γρήγορα συνειδητοποίησα λοιπόν πως κάθε ένα από αυτά, επηρεάζει και επηρεάζεται από μια κουλτούρα. Μεταξύ τους οι κουλτούρες έχουν συνήθως μεγάλες διαφορές. Κάθε μια καταπιάνεται με διαφορετικά προβλήματα , έχει διαφορετικά ιδεώδη και διαφορετικά πράγματα θεωρεί «κανονικά». Οι οπαδοί του κάθε είδους έχουν, επίσης, διαφορετικά κολλήματα.
Η ραπ για παράδειγμα ως κουλτούρα είναι εξαιρετικά ανταγωνιστική. Σε κανένα άλλο είδος δε γίνονται τόσες εκτεταμένες συζητήσεις σχετικά με τους «καλύτερους όλων των εποχών». Ακόμη και οι ίδιοι οι ράπερς στα τραγούδια τους , συχνά καταπιάνονται με το θέμα ή ζητούν τον ανάλογο σεβασμό. Κι αν όντως δεις τις περισσότερες από αυτές τις λίστες θα διαβάσεις κυρίως τα ίδια ονόματα: 2PAC , Biggie και Nas, ίσως τον Jay-Z – και πολύ πιο σπάνια ένα σύγχρονο ραπερ. Η εξαίρεση αυτή είναι συνήθως o Kendrick Lamar.
Ο Kendrick Lamar γεννήθηκε στο Compton, την περίφημα βίαιη πόλη της California. Ως έφηβος ήταν πολύ καλός μαθητής και είχε ήδη αρχίσει να ασχολείται με την χιπ-χοπ. Η καριέρα του ξεκίνησε όπως και των περισσότερων συναδέλφων του, δημοσιεύοντας διάφορα mixtapes (χα!) μέχρι να υπογράψει συμβόλαιο σε μια δισκογραφική (εδώ την Top Dawg Entertainment). Στις πρώτες του δουλειές ο Kendrick είναι σχεδόν ένας κλασικός west coast rapper, άμεσα επηρεασμένος από την ραπ της εποχής, αλλά και ιδιαίτερα τον Lil Wayne. Στην πλειονότητα τους, τα τραγούδια του νεαρού Kendrick δεν είναι αξιομνημόνευτα, εφόσον ο ίδιος δεν έχει κατασταλάξει ακόμα στο δικό του στυλ αλλά και πολλές φορές αποτυγχάνει να γράψει ένα καλό hook ή να διαλέξει μια καλή μελωδία. Μέσα από αυτά τα χρόνια όμως και καθώς μεγάλωνε ο Kendrick, ωρίμασε. Έτσι, αρχίζει να δημοσιοποιεί την μουσική του χρησιμοποιώντας το κανονικό του όνομα. Η αλλαγή αυτή σηματοδοτεί την έναρξη του Kendrick Lamar όπως τον ξέρουμε, ως αναφορά το περιεχόμενο τουλάχιστον, αφήνοντας το “Gangsta rap” και πιάνοντας πιο κοινωνικοπολιτικά θέματα. Σε προσωπικό επίπεδο σηματοδοτεί μια στροφή στη θρησκεία. Μέχρι το 2010 και το overly Dedicated το όνομα του Kendrick ήδη ακούγεται ως ενός ανερχόμενου καλλιτέχνη στον χώρο. Λόγο αυτού μια χρονιά αργότερα το περιοδικό XXL θα τον συμπεριλάβει στην λίστα του των “XXL Freshmen ” .
Το πρώτο studio album του Kendrick (και σίγουρα το λιγότερο γνωστό από τα υπόλοιπα) είναι το Section.80. Προσωπικά, το βλέπω ως τον πρόλογο για την υπόλοιπη δουλειά του, επειδή σε αυτό το άλμπουμ αρχίζει συνήθως με αφορμή κάποια ιστορία να καταπιάνεται με τα ζητήματα που αποτελούν την ζοφερή πραγματικότητα στην περιοχή του, όπως την γενικευμένη χρήση ναρκωτικών, τη βία, τις συμμορίες και τον ρατσισμό. Ο Kendrick χειρίζεται αυτά τα θέματα με λεπτότητα και πάντα κάνοντας ένα εύστοχο ή καυστικό σχόλιο. Τα beats είναι συνήθως ήρεμα και μελωδικά ενώ το flow του Kendrick χαλαρό και μεθοδικό, χωρίς να ανεβαίνει πολύ σε ενθουσιασμό και ντεσιμπέλ δίνοντας ένα πιο μονότονο αποτέλεσμα αλλά καταφέρνοντας να σε κάνει να προσέξεις τι ακριβώς έχει ειπωθεί. Άλλωστε οι συλλογισμοί, οι μεταφορές, η έξυπνη χρήση των λέξεων ξεχωρίζουν από τα υπόλοιπα στοιχεία.
I tell you mothafuckas that life is full of hydraulics
Up and down, get a 6’4, better know how to drive it
I'm drivin' on E with no license or registration
Heart racin', racin' past Johnny because he's racist
1987, the children of Ronald Reagan, rake the leaves off
Your front porch with a machine blowtorch
He blowin' on stress, hopin' to ease the stress
He copping some blow, hopin' that it can stretch
Η κυκλοφορία αυτή έδωσε στον Kendrick την ευκαιρία να κάνει tour στο πλευρό πολύ γνωστούς ράπερς όπως τον Snoop Dogg και τον Dr.Dre που σε επόμενες προσπάθειες του έμελλε να τον στηρίξουν η ακόμα και να συνεργαστούν. Ο ίδιος σιγά σιγά γίνεται γνωστός και στο ευρύ κοινό.
Αυτά λοιπόν μας φέρνουν στο good kid, m.A.A.d city (gkmc) το οποίο είναι σίγουρα το μεγαλύτερο πρότζεκτ στην μέχρι στιγμής καριέρα του Kendrick. Το άλμπουμ πραγματεύεται την ζωή ενός νεαρού από το Compton. Ο χαρακτήρας αυτός έχει πολλά κοινά με τον Kendrick, δεν είναι ξεκάθαρο αν είναι ακόμα και ο ίδιος. Τον ακολουθούμε καθώς πίνει, καθώς κάνει ναρκωτικά, καθώς ετοιμάζει μια ληστεία με τους φίλους του, ενώ προσπαθεί να επιβιώσει στο βίαιο περιβάλλον του ακολουθώντας το όνειρο του να γίνει ένας ραπερ. Συναντά επίσης και μια κοπέλα , την Sherane, που μέλλει να γίνει το μήλο της έριδος για τον χαρακτήρα μας και την παρέα του. Όπως η ιστορία εξελίσσεται, δίνει την ευκαιρία στον Kendrick να περιγράψει και να σχολιάσει την καθημερινότητα, να ρίξει μια ενδοσκοπική μάτια στην ανθρώπινη ψυχή, αλλά και στην ψυχοσύνθεση που γεννούν οι δυσκολίες στο γκετο. Καταφέρνει όμως να μην γίνει επικριτικός και να παραμένει ταπεινός αφού ο εαυτός του δεν είναι υπεράνω οποιασδήποτε κριτικής . Παράλληλα, μουσικά κάνει ένα βήμα μπροστά, υιοθετεί ένα πιο προσιτό αλλά όχι ασφαλή ήχο δείχνοντας μια πρόθεση να δοκιμάσει τις ικανότητες του στο μικρόφωνο σε beats διαφόρων στυλ . Βέβαια για άλλη μια φορά η λυρική και η αφηγηματική δεινότητα του Kendrick αποτελούν το απόγειο του άλμπουμ και αναδεικνύουν το συναισθηματικό και προσωπικό τόνο του.
All I have in life is my new appetite for failure
And I got hunger pain that grow insane
Tell me, do that sound familiar?
If it do, then you're like me
Makin' excuse that your relief
Is in the bottom of the bottle and the greenest indo leaf
Όπως αποκαλύπτει και το good kid, m.a.a.d city, ο Kendrick πετυχαίνει τον συγκερασμό εμπορικής επιτυχίας και κριτικής αποδοχής, κάτι που λίγοι καλλιτέχνες έχουν πετύχει. Προσωπικά θα έλεγα πως είναι το σπουδαιότερο επίτευγμα της καριέρας του . Επιβεβαιώνει πως ο πειραματισμός δεν γίνεται με στόχο μια κενή αίσθηση μια πρωτοτυπίας. Άλλες φορές οδηγεί σε μερικές όμορφες αντιθέσεις. Για παράδειγμα, το Swimming Pools ,ένα αρκετά επιτυχημένο single του Kendrick,που αναμφίβολα έπαιξε σε πολλά πάρτυ, κατακρίνει την κουλτούρα των πάρτυ και των καταχρήσεων. Η πρόθεση του Kendrick να μην περιπλέκει αχρείαστα τα πράγματα και να παραμένει ταπεινός λειτουργεί υπέρ του στην προσπάθεια να επικοινωνήσει με τον ακροατή και δίνει στη μουσική του την αίσθηση της ειλικρίνειας και της αμεσότητας.
Ο προαναφερθείς συνδυασμός κολακευτικής καλλιτεχνικής κριτικής και επιτυχίας δύσκολα θα συνεχιζόταν. Όμως η σπουδαιότερη στιγμή του Kendrick δεν είχε έρθει ακόμα. Το To Pimp a Butterfly (TPaB) (2016) ξεπερνάει σε πολλούς τομείς, όπως την αφηγηματική ικανότητα, την συναισθηματική δύναμη, όλους τους υπόλοιπους δίσκους του Kendrick. Θεματικά ο δίσκος συνεχίζει την ιστορία του χαρακτήρα από το προηγούμενο άλμπουμ, ο οποίος πλέον ζει ως πετυχημένος καλλιτέχνης έχοντας ξεφύγει από το Compton. Αυτή η νεοαποκτηθείσα επιτυχία και δόξα, σχεδόν ονειρική, έρχεται σε αντίθεση με την κατάσταση φίλων και συγγενών του, πολλές φορές και με την ίδια την ροή της ζωής και επομένως δημιουργεί έναν απροσδόκητο εσωτερικό διχασμό.
Το TPaB είναι ξεκάθαρα ο πιο πυκνός νοηματικά και λυρικά δίσκος του Kendrick . Και είναι γεμάτος από νέες ιδέες και περίπλοκα εγχειρήματα που θαρρείς πως σίγουρα κάτι θα πήγαινε στραβά: από την διάρκεια (1 ώρα και 20 λεπτά!) στον αυστηρά δεμένο θεματικά χαρακτήρα του άλμπουμ, από ποίημα στο τέλος κάθε τραγουδιού στο εύκολα παρεξηγήσιμο πρώτο μέρος του άλμπουμ. Όλα αυτά τα στοιχεία σε συνδυασμό με την χρήση πραγματικών οργάνων, τα jazzy beats και την απαράμιλλη ικανότητα του Kendrick στο μικρόφωνο φτιάχνουν μια μοναδική εμπειρία που δεν θα ήθελα να ‘χαλάσω’ για κανέναν. Τέσσερα χρόνια μετά, το μόνο που μπορώ να προσθέσω είναι πως με έχει επηρεάσει βαθιά και κάποιες φορές, ακόμα με ξαφνιάζει.
Now I can live in a stadium, pack it the fastest
Gamblin' Benjamin benefits, sinnin' in traffic
Spinnin' women in cartwheels, linen fabric on fashion
Winnin' in every decision
Kendrick is master that mastered it
Isn't it lovely how menaces turned attraction?
Pivotin' rappers, finish your fraction while writing blue magic
Thank God for rap, I would say it got me a plaque
But what's better than that?
The fact it brought me back home
Μια συχνή συζήτηση στην οποία θα ήθελα να τοποθετηθώ είναι η εξής: Ποιο είναι πιο καλό; Το good kid, m.A.A.d city ή το To Pimp a Butterfly? Για μένα και το δύο είναι αλληλένδετα. Ο λόγος που το TPaB είναι τόσο εύπεπτο παρά την διάρκεια και την πολυπλοκότητα του είναι επειδή έχουμε ήδη γνωρίσει τον Kendrick Lamar από το gkmc. Παράλληλα το TPaB είναι ενδεικτικό του πόσα μπορεί ο Kendrick αλλά και γενικότερα ένα ραπ άλμπουμ να πετύχει, αφού δίνει στον ακροατή όλο το φάσμα των συναισθημάτων ενός πετυχημένου αυτοδημιούργητου καλλιτέχνη καθώς στέκεται ανάμεσα στην τραυματική του παιδική ηλικία και στην ουτοπική του σύγχρονη κατάσταση του, ανάμεσα στις δυσκολίες και την αδικία που βιώνουν οι άνθρωποι τριγύρω του και της απόλυτης επιτυχίας, που βιώνει αυτός.
Κάποιες φορές, ενώ ακούω ξανά τα παραπάνω άλμπουμ συλλογίζομαι το εξής: Αναμφισβήτητα, το παρελθόν μου και η εμπειρία μου έχει ελάχιστα κοινά με αυτά που περιγράφεται στα παραπάνω άλμπουμ. Δολοφονίες και βία είτε λόγω της ανάμειξης μου στο εμπόριο ναρκωτικών είτε λόγω των συμμοριών που με περιβάλλουν δεν είναι και τόσο κομμάτι της καθημερινότητας μου. Ακόμη, ως λευκός και straight, ανήκω σχεδόν σε κάθε πιθανή πλειοψηφία και σε αντίθεση με τον Kendrick δεν είμαι καθόλου θρήσκος. Παρόλα αυτά, νιώθω συχνά μια ταύτιση με των χαρακτήρα των παραπάνω άλμπουμ. Και κάθε φορά νιώθω πως τα μηνύματα με ενδυναμώνουν ή καλύτερα με αφυπνίζουν.
Ίσως επειδή ο Kendrick μας διδάσκει να πολεμάμε για αυτά που πιστεύουμε και να στεκόμαστε απέναντι σε οτιδήποτε θεωρούμε άδικο, παρά τις πιέσεις και τις αμφιβολίες για τον εαυτό μας. Ίσως είναι επειδή αυτός το έχει κάνει και συνεχίζει να το κάνει χωρίς να αυτοκυρήσεται σωτήρας ή σπουδαίος. Ίσως επειδή το “I” και το “U” στο TPaB δεν αναφέρονται μόνο στον ίδιο αλλά σε ολόκληρη την κοινωνία μας. Ίσως επειδή όλοι μας προσπαθούμε για κάτι και νιώθουμε το βάρος άλλοτε της συνείδησης μας και άλλοτε των άλλων να μας βαραίνει. Ίσως είναι επειδή ό,τι κατάφερε το έκανε χωρίς να χάσει τον εαυτό του και κρατώντας ανέπαφο τον χαρακτήρα του.
Ο χαρακτήρας του και το ταλέντο του είναι και ο λόγος που το untitled unmastered. που κυκλοφόρησε την επόμενη χρονιά (μετά από αίτημα του LeBron James!) πέτυχε. Όντας απλά μια συλλογή από τραγούδια που "ξέμειναν" θα μπορούσε εύκολα να ήταν επουσιώδης, όμως η ερμηνεία του Kendrick την κάνει αξέχαστη. Σε κάποια κομμάτια (untitled 1, untitled 5) είναι απίστευτα παθιασμένος, ενώ στα πιο funky κομμάτια (untitled 3, untitled 8) χαλαρός και αστείος. Ο ήχος του άλμπουμ μοιάζει με μία πιο abstract έκδοση του TPaB (σκεφτείτε σαν το ‘U’), ταιριάζοντας γάντι στο ύφος των τραγουδιών .
I got 100 on my dash, got 200 in my drum
Name in the grab bags, put my Bible in the trunk
Taaka vodka on the top of my binocular, I'm drunk
How come I can make them popular, pop em' when I want
See I'm livin' with anxiety, duckin' the sobriety
Fuckin' up the system, I ain't fuckin' with society
Justice ain't free, therefore justice ain't me
So I justify his name on obituary
Ακόμα και όταν γράφω αυτές τις λέξεις, όμως, ίσως φαίνεται κάπως υπερβολικό να συμπεριλαμβάνουμε τον Kendrick στους καλύτερους ράπερ όλων των εποχών. Όμως ένα μικρό ταξίδι πίσω στον χρόνο θα έπειθε τον οποιοδήποτε για το ταλέντο του, αλλά και το στίγμα που άφησε στη μουσική εκείνη την εποχή. Πως θα μπορούσαμε να ξεχάσουμε το verse του στο Control, το Nosetalgia με τον Pusha-T, το Really Doe και όλες τις συνεργασίες του με άλλα μέλη της TDE και μη; Η λίστα ποιοτικών τραγουδιών που δημιούργησε μεταξύ 2012 και 2017 είναι πραγματικά τεράστια και πολυποίκιλη . Και αποδεικνύει το ταλέντο του και την πρόθεση του να πειραματιστεί.
Το τελευταίο album του Kendrick είναι το DAMN. (2017). Παρά το όλο hype πριν και μετά την κυκλοφορία του, θα έλεγα πως το άλμπουμ έχει διάσπαρτα ποιοτικά κομμάτια αλλά ως σύνολο δεν φτάνει στα υπόλοιπα. Το γενικότερο θέμα είναι οι αντιθέσεις του χαρακτήρα του Kendrick, όπως τις αντιλαμβάνεται . Όπως για παράδειγμα η λαγνεία και η αγάπη , η υπερηφάνεια και η ταπεινότητα, η πίστη του στους άλλους και ο εγωισμός. Περιοδικά ο Kendrick εντυπωσιάζει ( LUST, FEAR) αλλά δυστυχώς δεν καταφέρνει να κρατήσει το μομέντουμ μέχρι και το τέλος, λόγω κάποιων αδιάφορων τραγουδιών. Ο ίδιος, βέβαια, μάλλον θα διαφωνούσε, εφόσον και με αυτό κέρδισε το βραβείο Pulitzer, το πρώτο για ολόκληρο τον χώρο του χιπ χοπ.
When I was 27, I grew accustomed to more fear
Accumulated 10 times over throughout the years
My newfound life made all of me magnified
How many accolades do I need to block denial?
The shock value of my success put bolts in me
All this money, is God playin' a joke on me?
Is it for the moment, and will he see me as Job?
Take it from me and leave me worse than I was before?
Από τότε πολλά πράγματα έχουν αλλάξει. Θεματικά και μουσικά, η χιπ χοπ έχει απομακρυνθεί αρκετά από τον Kendrick ακολουθώντας την εκτόξευση της τραπ σε επιτυχία και επιρροή. Μάλλον στη νέα δεκαετία ο Kendrick συναντά μια νέα πρόκληση, να ξαναεφεύρει τον εαυτό του και να ξαναγνωριστεί στο κοινό του. Όπως όλα δείχνουν, όμως, εκείνος δεν βιάζεται. Θα μπορούσε απλά να μην τον νοιάζει πλέον να είναι στο προσκήνιο ή να περιμένει μέχρι να έχει κάτι ακόμα να πει. Έχει αποδείξει άλλωστε ότι η μουσική για αυτόν δεν είναι απλά μια δουλειά και άρα δεν έχει χρονοδιάγραμμα.
Artwork: Ξανθή Χρυσαφίδου
