"Είσαι φεμινίστρια;"
Πρέπει ο καλλιτέχνης να δηλώνει ότι στηρίζει κάποιο κίνημα για να είναι μέρος του;
Η συγκεκριμένη απορία, μου δημιουργήθηκε ενώ έκανα μια έρευνα πάνω στη μουσικό PJ Harvey. 30 Μαρτίου 1992, σε ηλικία 23 ετών, κυκλοφορεί το πρώτο της άλμπουμ “Dry”. Έντονος, άγριος ήχος που παραπέμπει σε punk και blues ρυθμούς και στίχοι ωμοί που θίγουν με χιούμορ το ταξίδι μιας γυναίκας προς την ενηλικίωση. Ιδιαίτερη εντύπωση μου έκανε το single ‘’Dress’’ στο οποίο η κοπέλα προκειμένου να εντυπωσιάσει έναν άντρα, επηρεασμένη από τα πρότυπα της θηλυκότητας, επιλέγει να φορέσει ένα φόρεμα και παπούτσια τα οποία την δυσκολεύουν, καθώς και το τραγούδι “Happy & Bleeding” στο οποίο περιγράφει την πρώτη της ερωτική συνεύρεση με ιδιαίτερους, ειρωνικούς και χιουμοριστικούς στίχους.
Το άλμπουμ έκανε ιδιαίτερη επιτυχία, με τους κριτικούς και τους ακροατές να ενθουσιάζονται με τους στίχους και τα θέματα που έθιξε η Harvey. Η ίδια στα live της εμφανιζόταν πολύ απλή: ντυμένη στα μαύρα, άβαφη και με μία απλή κοτσίδα στα μαλλιά. Η ιδιαίτερη προσέγγιση της πάνω στην γυναίκα και την θηλυκότητα δημιούργησε το ερώτημα στους δημοσιογράφους: “Είσαι φεμινίστρια;” Η ίδια αρνούνταν τον συγκεκριμένο χαρακτηρισμό δηλώνοντας: “ Είμαι μουσικός, δεν είμαι μέρος κανενός κινήματος. Γράφω μουσική, αυτό κάνω.”(Metal express 1993). Παράλληλα στον χαρακτηρισμό του παιξίματος της ως ‘’αγορίστικου’’ η ίδια απάντησε: “Απλά παίζω έτσι γιατί έτσι νιώθω. Τι είναι ο αγορίστικος τρόπος; Ίσως τότε να είμαι αγόρι λοιπόν.” (Rapido interview 1992).
Έναν χρόνο μετά, έχοντας ήδη προκαλέσει το ευρύ κοινό ποζάροντας γυμνή με την πλάτη στο NME και προβάλλοντας την επιλογή της να μην ξυρίζεται, η PJ Harvey κυκλοφορεί τον δεύτερο δίσκο της “Rid of me”, τον Μάιο του 1993. Ακόμα πιο ωμό, άγριο, έως και ψυχωτικό, το συγκεκριμένο άλμπουμ, το οποίο βρίσκεται στη λίστα του Rolling Stone με τα 500 καλύτερα άλμπουμ όλων των εποχών, φαίνεται να παρουσιάζει το τέλος μιας έντονης ερωτικής σχέσης της τραγουδίστριας. Παράλληλα, παρουσιάζεται έντονα η κυριαρχία της γυναίκας, με χαρακτηριστικό παράδειγμα το 3ο Single του άλμπουμ “50ft Queenie” για το οποίο η ίδια έχει πει: “Είναι μια βασίλισσα πολύ μεγάλη, επειδή τρώει άντρες οι οποίοι είναι καλή πηγή πρωτεΐνης”.(Electronic Press Kit 1993). Ακόμα, ιδιαίτερο ενδιαφέρον μου προκάλεσε το τραγούδι “Man-size” στο οποίο η Harvey, παρουσιάζει τον εαυτό της ως άντρα, ενώ θα μπορούσε κανείς να πει πως στους στίχους της ειρωνεύεται το κλασικό πρότυπο ενός άντρα της εποχής. Η ίδια πλέον στα live της εμφανίζεται πιο επιβλητική, φορώντας εντυπωσιακά φορέματα και μερικές φορές έντονο make up. Όλα αυτά λοιπόν, οδήγησαν στον χαρακτηρισμό του Rid of me ως φεμινιστικού, από πολλούς. Παρόλα αυτά, η ίδια συνέχισε να αρνείται τον τίτλο δηλώνοντας : “Δεν σκέφτομαι καν τον εαυτό μου ως γυναίκα τις περισσότερες φορές. Όταν γράφω τραγούδια, ποτέ δεν έχω το φύλο στο μυαλό μου.Γράφω για τις σχέσεις των ανθρώπων μεταξύ τους.”
Το ίδιο ύφος, συνέχισε και σε επόμενα άλμπουμ και τραγούδια, όπου ακόμα κι όταν δεν μιλούσε για θέματα που αφορούν το γυναικείο φύλο, προωθούσε πάντα το πρότυπο μιας πολύ δυναμικής γυναίκας. Η ίδια όμως, πότε δεν ενέταξε τον εαυτό της στο κίνημα του φεμινισμού, παρόλο που δέχτηκε κριτική γι αυτό και από άλλους καλλιτέχνες, υποστηρικτές του κινήματος, όπως η Courtney Love. Εύλογα, λοιπόν, δημιουργείται το ερώτημα: Είναι η PJ Harvey κομμάτι του φεμινιστικού κινήματος, παρόλο που η ίδια αρνείται τον χαρακτηρισμό;
Απάντηση προφανώς δεν μπορεί να δοθεί, εκφράζονται όμως διάφορες απόψεις σε forum, blogs κλπ. Εγώ το μόνο που μπορώ να κάνω είναι κάποιες υποθέσεις για την ίδια. Ίσως δεν της άρεσε ο τρόπος που το κίνημα του φεμινισμού εξέφραζε την ανισότητα των δύο φύλων. Ίσως δεν ήθελε να κατηγοριοποιήσει τον εαυτό της και να μπει σε κάποιο κουτάκι. Ή ίσως, δεν είχε ανάγκη να εντάξει τον εαυτό της σε κάποια δημοφιλή τάση της εποχής για να προσελκύσει κοινό και να κάνει επιτυχία. Γιατί, όμως, μια δήλωση έχει περισσότερη ισχύ και αντίκτυπο από ότι οι πράξεις και η έκφραση στον κόσμο της τέχνης; Η PJ Harvey ήθελε να μιλήσει μέσω της τέχνης της, παρόλα αυτά οι δημοσιογράφοι και τα μέσα επέμεναν στην προσπάθεια να δημιουργήσουν μια εικόνα για αυτήν μέσω των δηλώσεων της. Για 'μένα, δεν υπάρχει καλύτερη έκφραση του φεμινισμού από μια γυναίκα που συνεχίζει να είναι ο εαυτός της και να κάνει αυτό που θέλει χωρίς να την νοιάζει τι λένε οι άλλοι. Και η PJ Harvey αυτό έκανε και συνεχίζει να κάνει.
Artwork: Χριστίνα Παναγιωτίδου
